Trong nỗi nhớ, hồi trước, đất trời quê ta chỉ có hai mùa: Mùa nước trong và mùa nước đục.

          Mùa nước đục bắt đầu từ mùng năm tháng năm âm lịch, dân mình kêu bằng con nước quay. Lúc này, con sông đậm ngọt màu gạch non, màu của phù sa đất đai từ nhiều vùng trộn lại. Nhìn sông lúc này lòng cũng thấy như trộn lẫn mấy nỗi bồi hồi, man mác, da diết… một điều gì đó rất xa. Có lẽ đó là dư âm ký ức của những mùa nước nổi quá ấn tượng, đã in sâu vào trong tiềm thức người miền Tây Nam bộ. Hễ nhìn nước đục là biết sắp đến mùa nước đổ. Đôi khi người ta còn nhìn màu nước mà đoán mực nước năm đó sẽ cao đến bao nhiêu.

          Mùa nước trong là mùa bắt đầu những cơn gió chướng. Khi cái lạnh se se thổi, là những hạt phù sa hiền khô của đất phương Nam - vốn thường quen nắng ấm - lau nhau trốn lạnh, lặn núp xuống đáy sông, nhường lại cho dòng nước trong veo trôi nhẹ hững.

           Mùa nước trong cũng là thời điểm cắt lúa mùa. Những ghe chở lúa mùa từ đồng sâu nối đuôi nhau về xóm, chui qua những chiếc cầu tre soi bóng xuống dòng nước trong văn vắt, nhìn thấu suốt đến tận chân cầu.

          Giữa mùa nước trong là những ngày dành cho các cô thôn nữ miệt ruộng như mình tập tành công-dung-ngôn-hạnh. Đó là mùa chuẩn bị đón Tết.

           Với mình, quê đẹp xôn xao và hực hỡ nhất là những ngày nước trong. Các cây cầu bến sông trước nhà ríu rít tiếng nói cười, hỏi thăm, chỉ vẽ nhau cách làm bánh mức, dưa cà dưa kiệu của mấy cô, mấy dì, mấy thiếm. Nhà ai cũng có một cây cầu bến sông. Mình thích nhất là mang rau cải xuống bến để rửa vào những ngày này. Trời ơi nó đẹp! Có lần, má mua mấy chục cải làm dưa, kêu đem xuống bến rửa. Mình đội thúng cải xuống bến, hứng chí quăng rải hết mấy chục cây cải xuống dòng nước trong xanh đang chảy nhẹ như ru. Những cây cải bẹ xanh như những cái hoa bèo vĩ đại, trôi lật nghiêng lật ngửa giữa dòng nước xanh trong. Mình thích chí đứng ngó đã đời rồi mới nhảy ùm xuống vớt! Vui muốn chết!

             Thích nhất là những món quà vớt được bất ngờ từ sông. Khi thì trái mận chín, khi thì trái dừa bị chuột cắn cuống, rớt tạt vào sông; thậm chí có khi là một trái dưa hấu to tròn, xuồng ai chở đầy, lăn xuống trôi theo dòng nước. Những thứ ấy nhiều khi không ăn được, nhưng vẫn mừng húm như bắt được lộc trời. Hồi nhỏ, tắm sông chẳng đứa nào mà không vớt được vài thứ gì đó. Sông giàu thiệt!

            Mùa nước trong, tắm sông, con sông thì hẹp, xuồng người này người kia bơi qua bơi lại liền liền, là con gái có ý tứ thì phải luôn tay đập cho động nước mỗi khi có xuồng ai bơi qua kế bên mình, bởi nước xanh, mặt nước mà yên là sẽ trong suốt như một tấm gương, nhìn thiếu điều thấy luôn tới cẳng. Mấy chuyện này má hổng dạy nhưng nhiều đứa con gái tự biết. Tóm lại, tắm sông mùa nước trong, mỏi tay hơn mùa nước đục. Mà vui…

           Nước bây giờ biết có còn trong đục đẹp như xưa? Những dòng sông bây giờ khác lắm. Lúa mùa hầu như không còn nữa, cầu khỉ cũng vắng bóng dần; bánh mức, dưa cải dưa kiệu bốn mùa đều có, cầu bến thưa dần những bóng người í ới gọi nhau. Gió chướng vẫn se lạnh như ngày nào mà sao nước sông dường như ít trong hơn trước? Có phải những hạt phù sa ngày nay không còn nhát lạnh, hay trong dòng trôi bây giờ nước không chỉ chứa phù sa của đất đai. Tất cả đã ô nhiễm quá nhiều!

            Mà thôi, thời gian luôn mang đi và mang đến những điều ắt phải. Đất trời vẫn bốn mùa thay đổi hồn nhiên, ta dại gì ấm ức mãi cho phiền!

           Sông vẫn đó, vẫn hết mùa nước đục đến mùa nước trong; trong đục mỗi thời đâu thể mãi giống nhau. Mọi điều cũng vậy.

            Ta biết, đâu đó giữa đời, ngược xuôi trôi dạt khắp nơi, đâu chỉ mình ta vẫn dào dạt trong lòng những mùa nước trong như thế.