Xuất gia  

Bé có một người cô ruột, lớn hơn chú chừng mười tuổi. Cô là con gái được cưng nhất trong gia đình, nhưng quyết chí đi tu và xuất gia năm mười sáu tuổi. Có lần cô về thăm nhà, Bé níu áo cô kéo ra góc vườn hỏi nhỏ:

- Cô ơi, sao cô đi tu?

Cô cười hiền lành, nhỏ nhẹ kể cho Bé nghe:

- Hồi cô còn nhỏ, nhà bà nội hay được quí thầy cô ghé thăm. Mấy thầy cô điềm đạm, nhân từ, dễ thương lắm! Cô nhìn thấy người tu sao mà thanh thoát quá. Tự dưng cô thấy ham đi tu, được mặc áo giống như quí cô…

Bé ngắt lời:

- Còn cạo đầu, bộ cô hổng thấy mắc cỡ sao?

Cô cười ngất:

- Có gì đâu mắc cỡ, đội cái khăn lên cũng đẹp vậy. Ừa, mà sao cô hổng thấy cạo đầu là xấu đâu nghen, ai nói xấu chớ cô đâu có thấy xấu! Mấy người bạn cũ của cô cứ  nghĩ chắc là cô thất tình hay chán đời, bất bình gì đó nên mới đi tu…

Rồi dường như có điều gì bức xúc, cô nói luôn một thôi một hồi: Người đời như con cá lìm kìm trong mương trong rạch, nước chảy liu riu, sóng xô nhỏ xíu, làm sao biết được con sông cái lớn rộng cỡ nào, sóng dậy ra sao? Cứ tưởng tất thảy nước trên đời chỉ có bi nhiêu, sóng chỉ lô nhô chừng ấy, lấy dạ tiểu nhân đo lòng quân tử, làm như chùa là nơi để trốn chớ không biết đó là chốn quay về…. - Cô chợt bật cười - ý quên, cô hơi bực mình nên nói tùm lum, nói vậy làm sao con hiểu nổi!  Thôi, mai mốt nếu đủ phước duyên, con đi tu thì tới lúc đó con sẽ hiểu liền.

Bé không hiểu thiệt, chú chỉ quan tâm đến điều khác, nên hỏi tiếp:

- Cô đi tu, nội hổng có la cô hả?

Cô lắc đầu cười rất thảnh thơi:

- Nội chịu cho cô đi tu lắm. Nội nói có chồng có con khổ lắm, đi tu là nhẹ nhàng.

Bé xịu mặt:

- Vậy mà ba với má con hổng cho con đi tu.

- Con có xin chưa?

- Dạ có. Thầy Thiện Thọ về xin con hai lần rồi mà ba má hổng cho. Ba nói mới có con là con trai đầu lòng, là anh hai lớn nhất trong nhà. Má thì nói con còn nhỏ, đi xa nhà tội nghiệp. Mấy anh An, Hiền, Phước, Đức… thầy cũng dắt đi hồi bằng con bây giờ chớ nhiêu. Mỗi lần thầy dắt mấy ảnh về thăm nhà, con càng nôn muốn đi theo. Cô biết hông,  con có hỏi nhỏ mấy ảnh: “đi tu ở trển có vui không?” Mấy ảnh nói là vui lắm. Thầy dạy chữ nho vẽ ngộ lắm, dễ ẹc hà, không phải như tiếng Pháp mà mấy anh lớp nhứt trường con học đâu.

Cô im lặng, sau đó không biết có nói gì với ba má không, nhưng đến lần thứ ba, khi thầy Thiện Thọ về, thầy lại qua nhà xin ba thì ba đồng ý.

Thầy Thiện Thọ là trụ trì  chùa Phước Lâm ở Tân Uyên – Biên Hòa. Thầy có bà con xa với ba. Thỉnh thoảng thầy về thăm người anh ruột ở nhà kế bên. Trong xóm, thầy đã dẫn đi tu hết sáu đứa cũng cỡ bằng tuổi Bé.

Vậy là đi. Bữa đó hình như má khóc nhiều lắm. Đêm, má ôm Bé ngủ, dặn dò đủ thứ, chú ậm ừ cho qua chớ nào có nhớ gì, lòng mãi nghĩ nôn nóng về chuyến đi. Ba cũng vậy, hình như suốt đêm ông không ngủ, đi tới đi lui đốt nhang trên bàn Phật hoài. Thầy không cho tiễn, má đứng ở cửa khóc, còn ba đưa theo được có đoạn đường, tới chùa Hải Huệ là thầy biểu ba về. Lên tới xe rồi, ngồi lúc lâu bên thầy tự nhiên Bé bỗng thấy nhớ nhớ… Tự dưng muốn khóc gì đâu! Hình như thầy thấy được tâm trạng chú nên kéo chú ngồi lại gần hơn rồi dỗ:

- Con đừng sợ. Đi tu với thầy, thầy thương lắm. Mai mốt nhớ nhà thì thầy đưa về thăm, có gì đâu!

Chú ngoan ngoãn ngồi nép vô thầy. Xe chạy, cảnh vật mới mẻ hai bên đường thu hút chú, chú mãi lo nhìn ngắm và tạm quên…

Chùa Phước Lâm là một  ngôi chùa nhỏ do Hội Phật học Nam Việt xây cất. Chùa nằm trong xóm Uyên Hưng, thuộc chiến khu Đ, Biên Hòa. Ngôi chùa nhỏ nằm trong một khu dân cư thưa thớt. Quanh chùa trồng nhiều bưởi, chuối. Đất rộng nhưng thiếu người chăm sóc trồng trọt nên quang cảnh khá hoang sơ. Lần đầu tiên bước chân vào một ngôi chùa mà mình rồi sẽ được ở lại đây luôn, Bé vô cùng bỡ ngỡ. Thầy dẫn chú vô chánh điện lạy Phật, lạy Tổ rồi gọi hết mấy chú trong chùa ra giới thiệu:

- Đây là các huynh đệ của con. Từ nay thầy đặt cho con pháp húy là Nhật Bé, pháp hiệu Chơn Thanh…

Hầu hết là mấy anh em đã quen nhau. Sư huynh Chơn An, Chơn Hiền, mấy chú đồng trang lứa: Chơn Hòa, Chơn Hợp, Chơn Phước, Chơn Đức và hai chú nhỏ hơn Chơn Đạt, Chơn Tâm đều là bà con họ hàng hoặc người trong xóm nên Bé cũng bớt lo lắng lạ lẫm. Sư huynh Chơn An dẫn Bé đi tắm rửa và các chú xúm lại chia quần áo cho Bé mặc tạm thời trước khi may áo mới. Lần đầu tiên khoác lên mình cái áo đà của nhà chùa, Bé cứ thấy ngồ ngộ làm sao. Cảm giác nô nức gần giống như lúc mặc áo mới ngày tết, nhưng hình như nó còn thiêng liêng, quan trọng và đặc biệt hơn nhiều.

Buổi tối, lên chánh điện tụng kinh. Vẫn những bài kinh chú đã thuộc, đã tụng cùng ba ở nhà hoặc những ngày rằm, mùng một lên chùa Hải Huệ tụng cùng quí cô, nhưng sao buổi tụng kinh hôm nay Bé thấy long trọng quá. Chắc vì chú tự cảm thấy mình đã được đứng vào hàng ngũ người tu thiệt rồi.

Đêm ấy, đêm đầu tiên xa nhà, nằm giữa các huynh đệ trên bộ ván, nghe tiếng dế kêu, tiếng lào xào của gió bên ngoài… Bé nhớ nhà vô kể. Hình như tiếng gió ở đây cũng khác với gió ở nhà, mọi âm thanh đều khác. Bé bắt đầu thấy nhớ ba, nhớ má, nhớ em… Không biết giờ này ở nhà má có thức nhớ Bé không? Ba tụng kinh một mình chắc là buồn lắm? Bé thấy nước mắt chảy ra nóng hỗi. Chú nằm quay mặt vô vách, thút thít khóc. Lát sau, lỗ mũi nghẹt cứng một bên, chú trở mình quay ra thì thấy thầy đang đi rón rén về phía cái đèn dầu trên bàn, vặn to lên rồi bước lại ghé sát mặt vào mùng của chú. Chắc thầy xem coi chú đã ngủ chưa. Chú nằm im nhắm hi hí mắt, cố thở đều đặn. Thầy đứng nhìn hồi lâu rồi đi ra, không quên vặn nhỏ ngọn đèn như cũ. Chú cũng thiếp ngủ đi lúc nào không biết.

Thầy chọn ngày tổ chức lễ xuất gia cho các chú. Hôm ấy có mấy thầy lớn và một số Phật tử của chùa. Gia đình các chú đều ở xa, thời buổi chiến tranh đi lại khó khăn nên không ba má đứa nào đến tham dự được. Chùa được bày trí nghiêm trang. Thầy dẫn các chú đến quì trước bàn Tổ, nguyện hương, lễ lạy rồi ra chánh điện tụng kinh, làm lễ xuất gia. Trước bàn Tổ thầy hỏi từng chú:

- Vì sao con xuất gia?

Dù đã suy nghĩ để trả lời từ trước, nhưng chú nào cũng lúng túng bạch thầy với giọng run run vì không khí trang nghiêm, long trọng. Sau vài lời huấn thị, thầy bắt đầu cạo tóc cho từng đứa:

Hủy hình thủ chí tiết

Cắt ái từ sở thân

Xuất gia hoằng thánh đạo

Thệ Ä‘á»™ nhất thiết thân 

Và tất cả các huynh đệ đều tụng đọc:

Thế trừ tu phát

Đương nguyện chúng sanh

Viễn ly phiền não

Cứu cánh tích diệt

Phủi xong mớ tóc, áo nâu đầu trọc, nhìn chú nào cũng có nét giống nhau. Sau lễ xuất gia, dù chỉ là những đứa trẻ con nhưng hình như mỗi chú cũng có một tí “tâm trạng”. Chú nào tính tình vô tư, không bận tâm thì chẳng thấy gì khác mấy, chỉ có cảm giác cái đầu không có tóc hơi là lạ, cứ thấy như người nhẹ hẫng, trống trải, thiêu thiếu một cái gì đó. Chú nào biết nghĩ, đa cảm hơn một chút thì thấy người mình hình như gọn gàng hơn, thoải mái hơn; vừa nghe như có chút tự do lại vừa nghe như có điều chi ràng buộc. Tất cả các cảm giác ấy rồi cũng qua nhanh. Trẻ con dễ nhớ nhưng cũng chóng quên. Ở tuổi này các chú chưa biết lắng nghe cảm xúc của mình (càng không biết phân tích, săm soi) như người lớn. Không hiểu và cũng đâu cần thiết hiểu làm gì, các chú cứ hồn nhiên sáng nhớ chiều quên, thơ ngây mà tự tại.