_{Trên sông}

                                             _{Truyện ngắn của Thu Nguyệt}

 

 

_{“Tí ...ti ...tí ...tì, tí ti ti ti, tí tì tị tì, ti tị tí ti...”}

_{Chú Đôi bao giờ cũng hát chỉ mỗi giai điệu ấy! Đó là bài hát “Ánh trăng sáng ngời, có cây đa to, có thằng cuội già, ôm một mối mơ...” Chú không hát thành lời mà chỉ đờn miệng. Chưa bao giờ tôi nghe chú hát bài nào khác, cũng chưa bao giờ tôi thấy chú lên cơn phá phách hoặc làm điều gì quá đáng dù trong làng ai cũng bảo là chú bị khùng. Chú khùng với ai chẳng biết, chớ với bọn trẻ con thì chú hết sức tốt bụng và cưng chiều, thậm chí chú còn bày trò cùng lũ trẻ chúng tôi chơi vui hết biết!}

_{Chú ở má»™t mình trong cái chòi dÆ¡ đến thất kinh! Hình nhÆ° chẳng bao giờ chú giặt đồ, quét nhà hay rá»­a chén. Quần áo thì chú chẳng có gì, quanh năm chỉ Ä‘á»™c cái quần cụt. Mùa lạnh, lạnh dữ lắm má»›i thấy chú lôi đâu đó ra má»™t cái áo mốc meo, lổ chổ dấu gián cắn, chuá»™t gặm. Nhà có rác rến gì, chú chỉ có lấy chân mà đá, hất ra ngoài, chén bát  ăn xong, chú le lưỡi liếm bằng sạch, chẳng cần rá»­a, bữa sau lôi ra ăn tiếp. Vậy mà chú khỏe, khỏe dữ lắm! Quanh năm suốt tháng chẳng bao giờ thấy chú bệnh hoạn gì. Ai sai mÆ°á»›n việc chi chú cÅ©ng làm, nhÆ°ng muốn làm là làm, muốn nghỉ là nghỉ, bất kể trời đất. Có khi Ä‘ang làm công cho người ta, nhÆ°ng há»… bọn con nít chúng tôi Ä‘i ngang, rủ trèo cây hay tát vÅ©ng gì đó là chú bỏ ngang, vọt  liền, không thèm đếm xỉa đến việc ai mắng la chưởi rủa hay hủy bỏ ngày công. Có lần, bọn tôi bị vạ lây nhÆ°ng cÅ©ng được má»™t trận cười đã đời!. Đó là lần chú Ä‘ang giúp ông Bảy xóm trên kê lại nhà. Nhà ông Bảy là má»™t cái nhà sàn, chỉ lá»›n hÆ¡n cái miá»…u Bà chút xíu,  kê trên mấy gốc tre già cho cao tránh mùa nÆ°á»›c lụt. Lâu ngày, gốc tre mục, ông nhờ chú Đôi và mấy anh trai tráng trong xóm ra sức đỡ nhà lên để thay mấy gốc tre má»›i. Đang hè hụi hết sức nâng góc nhà, nhè giữa lúc cao Ä‘iểm, bọn trẻ chúng tôi lại chạy ù qua chÆ¡i trò bắt cÆ°á»›p. Thế là chú quên bẵng, hè té chạy theo chúng tôi. Đã vậy trong lúc vá»™i vàng chạy, chú còn vấp khoèo vào chân má»™t anh trong đám, làm cả bọn Ä‘ang ì ạch bá»—ng té loạn lăn cù! ThÆ°Æ¡ng thay cái nhà nhỏ xinh của ông Bảy, nó sụm bà chè thảm hại! Lần đó bọn trẻ chúng tôi đứa nào cÅ©ng bị má đập cho mấy roi vì tá»™i...vô ý gây ra thiệt hại!!!}

_{Hồn nhiên vô tư là thế, nhưng thật ra chú rất hay buồn. Nhất là vào những đêm trăng tròn sáng. Chú đem diều ra đồng thả, rồi ngồi bệt xuống bờ ranh, gát cằm lên đầu gối, im thin thít, bọn trẻ chúng tôi chọc phá thế nào chú cũng chẳng cười. Chú thả diều siêu đẳng! Chỉ cần đi vài bước là con diều bay rất ngoan. Chú chỉ làm duy nhất một kiểu diều, đó là hình cái mặt trăng khuyết. Điều này thì cả làng ai cũng biết nguyên do, bởi đó cũng là căn nguyên cơn bệnh khùng của chú.}

_{Ngày trÆ°á»›c, chú và cô MÆ¡ – vợ chú – sống rất hạnh phúc. Hai người thÆ°Æ¡ng nhau lắm, vì chÆ¡i thân vá»›i nhau từ lúc nhỏ. Đó là mối tình đẹp nhất trong lịch sá»­ làng tôi. Cô MÆ¡ rất thích thả diều. Ở quê tôi, trẻ con chỉ biết làm  diều hình vuông và có hai cái Ä‘uôi dài phía sau (giống nhÆ° con đá Ä‘uối). ThÆ°Æ¡ng cô mÆ¡, chú Đôi cố nghÄ©, sáng tạo ra làm đủ kiểu diều, nhÆ°ng rốt lại, cô thích nhất là cánh diều có hình trăng khuyết. Vào những đêm trăng tròn, mang diều ra thả, cô bảo rằng khi ấy nhìn lên bầu trời có cả hai cái mặt trăng, má»™t tròn má»™t khuyết...  coi hay lắm!}

_{Vậy rồi cô chết khi về làm vợ chú Đôi vừa má»›i được hai lần trăng tròn, bởi má»™t cái bệnh mà bây giờ nghe ra rất khó giải thích: trúng gió! Làng tôi xa tỉnh lỵ, ngày ấy phÆ°Æ¡ng tiện Ä‘i lại chủ yếu là bÆ¡i xuồng, trình Ä‘á»™ dân trí thấp, trẻ con trong làng thì đứa nào đứa nấy nhÆ° củ ấu củ co, quanh năm chẳng biết gì đến bệnh hoạn. Ốm Ä‘au lặt vặt chỉ có cạo gió xông hÆ¡i là qua khỏi, nhà nào cÆ°ng con lắm thì vái hết bệnh cúng đất Ä‘ai má»™t mâm cÆ¡m canh là sang. Chẳng có trạm xá, phòng mạch gì cả. Kỹ sÆ°, bác sÄ© là niềm mÆ¡ Æ°á»›c của phụ huynh xứ nào, chá»› dân làng tôi chẳng ai mÆ¡ đến hai cái nghề ấy. Học vị cao nhất mà người ta dành cho những đứa trẻ “lá»›n dá»… dàng nhÆ° cỏ” chúng tôi là biết đọc biết viết! Sá»± giàu sang chỉ căn cứ  vào cái bồ lúa trong nhà bao lá»›n mà thôi! Cô MÆ¡ bệnh, sau khi làm đủ cách cạo gió giác hÆ¡i mà vẫn không bá»›t, chú Đôi bÆ¡i xuồng chở cô Ä‘i nhà thÆ°Æ¡ng, giữa đường thì cô chết. Cô chết im ru nằm ở giữa xuồng, mắt vẫn mở hé nhìn lên vầng trăng tròn đêm mười sáu!!!}

_{Từ  ngày cô MÆ¡ mất, chú Đôi đâm ra ngá»› ngẩn, suốt ngày lang thang vá»›i lÅ© trẻ con, bày đủ mọi trò nghịch ngợm. NhÆ°ng cứ há»… đến đêm trăng tròn là chú lại ra ruá»™ng thả diều má»™t mình. Mùa nÆ°á»›c nổi, đường xá đồng ruá»™ng ngập nÆ°á»›c, không chạy diều được, chú chống xuồng ra đồng, treo con diều lên ngọn cây sào rồi nằm lắc lÆ° trên sóng nÆ°á»›c. Thỉnh thoảng lại hát “tí ti tí tì...” nhÆ°  thế!}

                                                     

                                                              _***

 

_{Làng xóm mỗi ngày mỗi khác. Cầu bắc, đường thông, xe Honda đã chạy đầy trên lộ, phả bụi lấp mù lên mấy lá đậu, đám cà trồng dọc hai bên. Trẻ con có những món đồ chơi bằng nhựa, điện tử... hấp dẫn hơn mấy cái tu hú, ngựa tàu chuối, súng cây lùn ... của chú Đôi. Chú cũng có tuổi rồi, không còn chạy nhanh như trước nữa, khó có thể làm thủ lĩnh cho những trận giặc giả. Những trò trận mạc cũng thưa dần. Thế thời thay đổi, mới đó mà đến những trò chơi của trẻ con cũng đã khác đi! Cách thể hiện cơn khùng của chú Đôi cũng “cập nhật” theo đời sống mới. Tuy nhiên, việc thả diều vào những đêm trăng tròn là không bao giờ chú bỏ. Cứ mỗi lần thấy trong xóm có nhiều nhà đi chợ mua tương (ăn chay ngày rằm) là chú Đôi về chòi tẩn mẩn chăm sóc lại con diều, để tối hôm sau đem ra thả. Con diều cũ rách, chú tỉ mỉ ngồi dán lại con diều mới, đo ni tấc phải y chang con diều cũ, không được sai chạy dù chỉ một li. Nhìn chú ngồi trang nghiêm làm bản sao con diều cũ, nét mặt trầm trọng như người đang tính lo đại sự quốc gia, người lớn đi qua đi lại ai cũng buột miệng phì cười: “Đúng là đồ khùng!”.}

_{Mặt đất thay đổi nhưng hình như bầu trời thì vẫn vẹn nguyên. Dường như đã thành lệ, bầu trời làng tôi không thể nào thiếu con diều của chú Đôi vào những đêm trăng mười sáu.}

_{Vậy rồi có má»™t sá»± kiện thay đổi cuá»™c đời chú Đôi: Làng tôi vừa xây xong má»™t ngôi chùa má»›i, khánh thành vào lá»… Phật Đản ngày rằm tháng tÆ°. Lá»… há»™i rất vui. Người ta thả đèn sáng cả má»™t khúc sông. Những ngọn đèn trôi trên nÆ°á»›c, tá»± soi bóng mình má»™t hoá thành hai, lấp lánh nhÆ° sao. Chú Đôi cÅ©ng hí hững chạy theo lÅ© trẻ hò reo thích chí. Trong khi chạy nhảy, chú bất ngờ vấp xô vào người thầy trụ trì Ä‘ang đứng làm chủ lá»… bên bờ sông. Má»™t nhánh cây gần đó đâm vào làm trầy trán chú.  LÅ© trẻ sợ lấm lét! Người lá»›n thì số đông la rầy, mắng chú hậu đậu vô ý thất lá»…. Riêng thầy trụ trì nhẹ nhàng đỡ chú đứng lên, hỏi chú có sao không? Rồi dẫn chú vô chùa, thầy tá»± tay xức dầu vào vết thÆ°Æ¡ng cho chú... Không biết thầy từ tâm vá»— về chú những gì, nhÆ°ng lát sau trở ra, chú bá»—ng dÆ°ng trở nên đàng hoàng hẳn. Chú Ä‘i theo bên thầy nhÆ° má»™t đứa bé ngoan. Chú đứng lẵng lặng ngắm những hoa đèn trôi trên sóng,  ánh mắt cÅ©ng giống nhÆ° lúc chú ngồi ngó cánh diều bay trên đồng vậy.}

_{Những ngọn đèn đã tắt, mọi người về hết, chú vẫn ngồi một mình bên bờ sông. Hình như trong mắt chú đang lấp lánh một ngọn đèn mới thắp....}

_{Chú Đôi không còn thả diều nhÆ° trÆ°á»›c nữa.  Hằng ngày, chú lên làm công quả trên chùa. Làng tôi vắng cánh diều của chú. Đám thanh niên trai gái trong làng  bảo rằng buồn, vì đã rất thích và quen vá»›i hình ảnh đẹp đẽ, thÆ¡ má»™ng ấy. Người già bảo rằng mừng, vì trong làng không còn có người bị bệnh Ä‘iên. Bọn trẻ con không quan tâm, mặc chú Đôi Ä‘iên hay tỉnh, chúng vẫn còn đủ thứ trò chÆ¡i khác.}