Kính gởi BTC và BGK! 

Đây chỉ là những ý kiến đề xuất của tôi gởi đến BTC và BGK tham khảo. Những ý kiến này chắc chắn sẽ có những điều phù hợp và chưa phù hợp, tôi mong được sự thông hiểu và quyết định sáng suốt từ BTC và BGK. 

Về việc thăm dò ý kiến đọc giả:

Ngoài việc đăng tải trên các trang báo giấy, báo mạng, có thể  ta nên mở thêm trang facebook vì facebook dễ thu hút ý kiến, nhanh chóng, tiện lợi và phong phú hơn, sự phản biện, tán thành có thể diễn ra ngay giữa những người góp ý, chúng ta có thể nhận được nhiều sự trợ giúp từ phía đọc giả có thiện chí. Tạo trang facebook cũng rất dễ, đơn giản, không tốn kém, chỉ cần 1 người quản lý theo dõi, tham gia diễn đàn để điều tiết và gợi ý hướng cho các ý kiến.

Đây là một việc rất hữu ích, trước nhất là cho bản thân các tác giả. Đọc thơ lần này, tôi thấy các cây bút dự thi hiện nay hầu như chưa có một sự đầu tư suy nghĩ tìm tòi sáng tạo. Vẫn cách viết cũ, vẫn suy nghĩ cũ, vẫn ý tưởng cũ, hời hợt dễ dãi, ít quan tâm đến nhu cầu, tâm thế nghệ thuật hiện nay; họ giản đơn xuất hiện, không màng trau chuốc. Cho nên, việc trưng cầu ý kiến, để đọc giả phát biểu về tác phẩm của họ, âu cũng là một cách nhắc nhở, để các “nhà thơ” chịu khó bước ra khỏi cái “nhà” của mình mà ngó ngắm xung quanh, cảm nhận tình hình, không khí, xu hướng, nhu cầu tinh thần hiện nay của đọc giả mà tự “tân trang” lại mình.

Về hoạt động của BGK:

Theo kinh nghiệm của tôi qua nhiều cuộc chấm thi thơ, tôi thấy rằng phương pháp tổng hợp chia bình quân số điểm của các giám khảo là rất không chính xác, vì 3 lý do sau đây:

Một là: Cách cho điểm của mỗi GK khác nhau, có vị hào phóng, có vị khắc khe. Khi cộng lại chia đều thì những bài thơ may mắn được vị GK hào phóng chấm sẽ luôn có số điểm cao hơn. (Ví dụ: có hai bài thơ A và B. Tôi thích bài A, tôi cho 10 điểm, bài B tôi không thích tôi cho 5 điểm. GK kia thích bài B, nhưng thang điểm tối đa của vị ấy chỉ là 8 điểm. Còn bài A  thì vị ấy cho 5 điểm. Cộng lại chia đôi thì bài A của tôi thích được 10+5:2=7,5. Còn bài B thì 8+5:2= 6,5. Vậy là tôi bảo vệ được bài tôi thích bằng cách đẩy điểm tối đa bài mình thích lên).

Hai là: Trường hợp các bài thơ dạng thường thường bậc trung, GK nào cũng chọn, nếu cộng chung điểm lại thì luôn cao hơn những bài đặc biệt chỉ cần không hợp gu với 1 GK nào đó là bị thấp điểm. Điều này rất bất công.

Ba là: Khi chấm thơ, hoàn cảnh tâm lý của GK ảnh hưởng rất lớn. Trong quá trình chấm, nhiều bài, nhiều ngày khác nhau, mà KG chấm thơ lại là nhà thơ, nên chuyện... lơ mơ rất dễ dẫn đến lơ là,  mà thơ thì lơ là một chút là có thể bỏ sót. Trong thực tế kết quả khi chấm điểm của từng GK và kết quả khi họp BKG để bàn bạc, phân tích khác nhau nhiều lắm. Tôi đã từng nhiều lần chứng kiến cảnh: có bài đạt điểm bình quân cao nhất, nhưng khi họp bàn, phân tích lại rớt xuống tới giải KK! Có bài chỉ đạt điểm trung bình nhưng qua phân tích lại lên giải nhất. Lúc đó có vị GK đã gãi gãi đầu: “Ờ nhỉ, sao mình lại lơ là thế nào bỏ quên bài thơ như thế này nhỉ?

Do đó, tôi đề nghị BTC nên để BKG:

* Họp bàn bạc, phân tích và quyết định những bài thơ vào chung khảo trước khi đưa ra thăm dò ý kiến đọc giả.

* Họp và quyết định thứ hạng của giải sau khi đã tham khảo ý kiến đọc giả và những bài viết phân tích đánh giá của báo chí. 

Về nâng cao chất lượng của tác phẩm dự thi:

Tôi nghĩ rằng cuộc thi thơ ĐBSCL không chỉ là một cuộc thi tìm kiếm tài năng mà là cuộc thi để tìm kiếm những bài thơ hay của ĐBSCL góp mặt cho đời; do đó, nếu có thể, chúng ta hãy cùng bàn bạc, góp sức với tác giả, nhặt sạn, chăm chút, tỉa tót cho tác phẩm chỉn chu, sắc sảo, hấp dẫn hơn… để người đọc được thưởng thức một tác phẩm hoàn chỉnh ở mức độ tốt nhất. Có những bài thơ hay, nhưng vướng đôi chữ như vài hạt sạn, khiến bài thơ chưa được thăng hoa, tại sao ta không du di, cùng bàn bạc với tác giả để chỉnh sửa cho bài thơ hoàn mỹ hơn? Có những bài thơ tứ hay nhưng bị sa đà diễn đạt dài dòng, sao ta không cùng tác giả tỉa tót cho bài thơ sắt cạnh hơn, cô đọng, đạt hiệu quả ấn tượng hơn..v.v…

Xưa nay BTC thường theo qui định và quan niệm rằng tuyệt đối không biên tập tác phẩm dự thi để bảo vệ sự công bằng cho tác giả. BTC thì lo nhìn tác giả, trong khi xã hội, người đọc thì đợi nhìn tác phẩm (tôi không quan trọng ai là người trồng ra cái bông đẹp này, tôi chỉ cần ngắm được cái bông đẹp) Người đọc không chăm chắm mong chờ ở cuộc thi này một sự công bằng (làm gì có sự công bằng trong đánh giá nghệ thuật) mà chỉ kỳ vọng cuộc thi sẽ góp vào lịch sử thi ca nước nhà những bài thơ hay vinh danh cho ĐBSCL. Do đó, tôi mong BTC hãy mạnh dạn đổi mới, đừng chấp vào những qui luật, hãy thể hiện tinh thần bản chất của những người tiên phong mở cõi như truyền thống dân đất phương Nam của chúng ta.

Thật ra, một con gà thì không thể làm cho nó trở thành một con công được, nhưng một cái dao lụt có thể mài dũa chút xíu để thành dao bén. Tôi thấy ở các cuộc thi truyền hình, trước khi trình diện trước khán giả, các thí sinh cũng được BTC điều khiển kịch bản, tút tiết, mớm miếc cho cách diễn, cách trang điểm đó thôi.

Đọc thơ dự thi lần này, tôi rất quan ngại! Tôi là dân ĐBSCL, tôi yêu xứ sở mình biết bao và cũng rất hiểu những tâm hồn, tính cách của những con người trên vùng đất này. Đức tính phóng khoáng hồn nhiên của họ đôi lúc dính bết theo sự dễ dãi, qua loa. Tôi muốn đọc giả khắp nơi đọc những bài thơ của thi sĩ ĐBSCL và thú vị thưởng thức tính cách phóng khoáng hồn nhiên của họ chớ không bị “ngậm nghe” cái sự qua loa dễ dãi của họ. Chất lượng những bài thơ dự thi lần này không cao. Nếu đọc một bài thơ đạt giải tuy không có gì hay nhưng cũng suôn sẽ mượt mà thì người ta có thể chặc lưỡi than chán, chê thơ dở một tiếng rồi bỏ qua, nhưng nếu đọc bài thơ đạt giải mà quá lôm côm, thừa thải thì người ta dễ bức bối: Viết vầy mà là thơ à?! Lại còn đạt giải!!!

Tóm lại, để nâng cao chất lượng thơ dự thi lần này, tôi đề xuất ý kiến như sau: BGK hãy chịu khó góp sức giúp thí sinh nhặt ra bớt những hạt sạn, chăm chút cho những bài thơ hoàn mỹ hơntrước khi công bố cho đọc giả góp ý.

Nếu BTC và BGK đồng ý, thì chúng ta sẽ tiến hành các bước như sau:

Mỗi vị GK hãy tự nhặt sạn, lau tút sáng láng cho những bài thơ mà mình đã chọn, sau đó gởi cho BTC. BTC tập hợp và pho-to lại rồi gởi cho các giám khảo khác nghiên cứu xem xét trước. Sau đó BTC triệu tập cuộc họp BKG. BGK sẽ gặp nhau trao đổi cụ thể về các gạn lọc hiệu chỉnh để đi đến thống nhất. Sau khi có ý kiến thống nhất của BGK rồi thì đại diện BGK sẽ liên lạc trao đổi với tác giả để quyết định văn bản cuối cùng cho bài thơ. 

Thưa BTC và BGK, đây là một việc làm trước nay chưa từng có. Chắc chắn dư luận sẽ rất khác nhau và tôi đoán 90% ý kiến là phản đối, bởi sự ích kỷ, so bì, ganh ghét và nếp nghĩ về những qui chuẩn lề thói đã ăn sâu, rất khó thoát ra được của nhiều người. Đó cũng là lý do vì sao so với khoa học kỹ thuật thì văn học nghệ thuật của loài người từ khi khai thiên lập địa đến giờ không bức phá tiến bộ là bao. Bởi một công trình khoa học luôn được bổ sung đóng góp của nhiều người, còn văn học nghệ thuật thì không. Nó cứ phải dính chặt với tác giả, không ai được đụng vào. Cho nên KHKT thì có những sản phẩm mới hàng ngày còn VHNT thì có thể mười năm cũng chưa thấy tác phẩm nào gọi là phát kiến! (nếu ví vui thể thao thì VHNT như chơi gôn, còn KHKT như bóng đá!)

Vụ này, tôi ngẫm nghĩ: Có khi lòng mình muốn mang đến cho đọc giả những bài thơ hay hơn, nhưng hổng chừng bị người ta mắng nhiếc rằng: “Sao mày không thật thà với tao? Đáng lẽ tao phải bị đọc một bài thơ khiếm khuyết, đọc xong tao phải bực mình một chút, đằng này mày lại đưa cho tao một bài mạch lạc, đọc xong tao hổng thấy có gì bực bội!...” Thế nhân là như thế. Tui cũng biết vậy! Tôi – với tâm hồn thi sĩ của mình – chỉ đưa ra những ý kiến như thế, còn thì tùy quyết định sáng suốt của BTC và trí tuệ tập thể của BGK. 

Về giải thưởng:

Tôi xin đề xuất ý kiến… vói tới BTC cuộc thi lần sau nên tăng giá giải thưởng lên cao hơn. Kinh phí nhà nước hạn chế thì ta có thể xin tài trợ, chớ giải thưởng của cả một vùng 9 con sông phù sa dào dạt, rào rạt hào phóng vậy mà thấp quá so với mặt bằng các cuộc thi thơ khác thì có vẻ dân Đồng bằng mình thiếu sự tôn vinh thơ!  

Lời chưa nói hết lòng, ý kiến chưa nêu hết sự trăn trở. Mong BTC và BKG để tâm nhìn lại suy nghĩ chút thôi, chớ tôi cũng không hồ hởi hy vọng cho mấy, vì biết những đề xuất này khó có thể thực hiện được.

BTC và BGK khỏi phải hồi đáp, miễn giải thích cho tôi nếu những ý kiến này không thể thực hiện được. Cứ im lặng làm theo những gì hồi nào giờ đã mần là tui biết gồi. Nói ra được ý mình là tui nhẹ lòng, còn có thực thi được hay không thì tùy thời, tùy cảnh. Không thể ép.

Chúc cuộc thi “thành công tốt đẹp”: kết quả khả quan, dư luận nhẹ nhàng, bình an cho BTC và BGK.