Há»a sÄ© Nguyá»…n Việt Hải -
ngưá»i bạn văn cá»§a tôi
Lê Văn ThẢo
Nghe có vẻ nghịch lý nhưng đúng là như thế. Các há»a sĩ thưá»ng có cái nhìn sắc nét, xoáy sâu và o tâm linh rất gần gÅ©i vá»›i văn há»c. Vá»›i há»a sĩ Việt Hải, cÅ©ng như vá»›i các há»a sÄ© Nguyá»…n Trung, Phạm Hữu TrÃ… tôi đã há»c táºp được rất nhiá»u Ä‘iá»u không phải vá» há»™i há»a mà vá» văn chương những khi chuyện trò trao đổi. Má»›i đây, tôi in cuốn sách, cÅ©ng chỉ biết là nhà xuất bản sẽ in váºy thôi. Thế rồi má»™t hôm trong cuá»™c tiệc, anh Việt Hải bất ngỠđặt cuốn sách lên bà n trước mặt tôi khiến tôi hết sức ngỡ ngà ng. Cuốn sách chÃnh anh vẽ bìa, anh là ngưá»i Ä‘á»c đầu tiên. Suốt buổi hôm đó anh trao đổi vá»›i tôi nhiá»u Ä‘iá»u, hiếm thấy có má»™t tình bạn như thế. Má»™t lần khác, nhân má»™t buổi chuyện trò vá» tác giả M. Duras ngưá»i Pháp, tôi nói tôi Ä‘á»c hầu hết sách cá»§a bà , nhưng có cuốn rất hay là cuốn Äáºp ngăn Thái Bình Dương mãi sau nà y tôi má»›i được Ä‘á»c, do tình cá» mua được ở má»™t hiệu sách cÅ©. Tôi thấy anh chăm chú nghe tôi nói, rồi mấy hôm sau gặp lại, anh nói: “Tôi cÅ©ng tìm mua được cuốn đó và đá»c rồiâ€. Tháºt hiếm thấy có ngưá»i Ä‘á»c sách chăm chú như váºy - ngay cả trong giá»›i là m văn chương. Việt Hải Ä‘á»c hầu hết sách in trong nước và sách dịch nước ngoà i, bà n đến cuốn gì anh Ä‘á»u có thể có ý kiến má»™t cách sâu sắc thấu đáo, bình phẩm má»™t cách hăng hái nhiệt tình. Tôi không biết anh Ä‘á»c sách lúc nà o. Anh là m việc từ sáng đến chiá»u tối, trình bà y cho báo Tuổi Trẻ, Văn Nghệ thà nh phố Hồ Chà Minh, vẽ bìa cho hầu hết sách cá»§a Nhà xuất bản Trẻ và nhiá»u nhà xuất bản khác. Tôi nghĩ anh chỉ có thể Ä‘á»c sách và o lúc ná»a đêm vá» sáng.
Anh là má»™t ngưá»i chồng tốt, ngưá»i cha gương mẫu, ngưá»i con hiếu thảo trong gia đình và ngưá»i chà tình vá»›i bạn bè. Anh có nụ cưá»i tháºt tươi và cái nhìn hòa nháºp. Anh sôi nổi trong tất cả má»i chuyện, là điểm nóng trong các cuá»™c há»p mặt, nhiệt tình và tấm lòng cá»§a anh trải Ä‘á»u cho đông đảo bạn bè. Tôi nhá»› có lần góp ý cho má»™t ngưá»i bạn đạo diá»…n vá» má»™t chi tiết nhá» trong bá»™ phim dà i 70 táºp, váºy mà anh sôi nổi tranh cãi đến giáºn dữ, anh không chấp nháºn má»™t sá»± thiếu hoà n hảo như váºy.
Quê Việt Hải ở Äồng Tháp, có cùng chung quê tôi cánh đồng Tháp Mưá»i nổi tiếng. Anh tuy nhá» tuổi hÆ¡n tôi nhiá»u nhưng hiểu biết vá» nông thôn đồng nước không thua gì tôi. Hai chúng tôi có nhiá»u buổi nói chuyện thú vị vỠđồng nước, rùa rắn, chim chóc, tôm cá, vá» những khu rừng trà m đầy ong máºt, những cánh đồng lúa ma bạt ngà n thá»i xa xưa và những mảnh còn sót lại cần phải được bảo quản duy trì giống lúa tiên cá»§a trá»i pháºt nà y.
Có má»™t nhóm bạn cá»§a Việt Hải cùng há»c trưá»ng mỹ thuáºt trước đây, há» vẫn duy trì gặp gỡ thưá»ng xuyên từ đó tá»›i giá», lần gặp nà o tôi cÅ©ng có dá»±, như má»™t vị trưởng lão ngồi đầu bà n lắng nghe há» trò chuyện. Äó là má»™t nhóm bạn tháºt quà giá, ai nấy Ä‘á»u đã ở tuổi trung niên, ngưá»i vẫn vẽ, ngưá»i Ä‘i là m kinh tế, nuôi chim, Ä‘i là m nhà văn. Há» có đủ chuyện để kể trong những lần gặp mặt ấy. Tôi ngồi nghe, nghÄ© mãi vá» má»™t cuốn sách viết vá» nhóm bạn ấy vá»›i những lần gặp gỡ ấy, những số pháºn, những cảnh Ä‘á»i vá»›i biết bao tình cảm tâm tư rất đáng được nhà văn phân tÃch mổ xẻ.
Trong Ä‘iện thoại di động cá»§a tôi có ghi nhá»› Ãt số Ä‘iện thoại cá»§a bạn bè thân thiết, và sau nhiá»u năm, lần đầu tiên hôm nay tôi xóa Ä‘i má»™t số Ä‘iện thoại. Vẫn biết sinh ly tá» biệt là chuyện thưá»ng tình không tránh khá»i, nhưng sao vẫn thấy lòng Ä‘au thắt. Anh còn trẻ thế, yêu cuá»™c Ä‘á»i đến thế, ước chừng phải sống mấy cuá»™c Ä‘á»i má»›i trải hết được tấm lòng ấy, váºy sao lại dừng lại giữa chừng ?!
Äôi Ä‘iá»u tâm tình vá»›i hương hồn anh, còn nhá»› anh thì sẽ mãi mãi…
                     Báo Sà i Gòn Giải Phóng (29-6-2003)