Nhà văn nữ có khả năng
cần quyết tâm hÆ¡n vá»›i nghá»
Thu Nguyệt
Tôi phải nhấn mạnh câu “có khả năng†bởi nếu không có khả năng thì dẫu quyết tâm mấy cÅ©ng không hiệu quả. Ngưá»i không có khả năng mà cố đánh đổi thì mất cả chì lẫn chà i, ngưá»i có khả năng mà không quyết tâm “hạ thá»§ công phu†thì rất uổng phÃ.
Nhìn lại toà n bá»™ gia sản văn há»c cá»§a ta từ xưa đến nay, những tác phẩm dà i hÆ¡i, nặng ký hầu như chỉ do bà n tay đà n ông là m ra. Äiá»u nà y không chỉ riêng ở nước ta, không chỉ riêng ngà nh ta, mà cả thế giá»›i, các ngà nh sáng tác khác cÅ©ng thế, nữ giá»›i chỉ đóng góp được má»™t phần khiêm tốn. Phải nhìn nháºn rằng giá»›i nữ có những hạn chế vá» nhiá»u mặt, không thể hoà n toà n bình đẳng vá»›i nam giá»›i, nhưng vá» chỉ số thông minh hay khả năng sáng tạo – nhất là trong lÄ©nh vá»±c văn hóa nghệ thuáºt – các nhà khoa há»c đã cho biết rằng không có căn cứ nà o chứng minh được là nữ giá»›i kém thua nam giá»›i. Thế thì tại sao phần đóng góp nà y cá»§a nữ giá»›i lại khiêm tốn? Có lẽ nguyên do đầu tiên nằm ngay trong quan niệm vá» sá»± nghiệp cá»§a ngưá»i phụ nữ. Khách quan là do định kiến xã há»™i dẫn đến chá»§ quan là do ngưá»i phụ nữ đã bị định kiến ấy ăn sâu và o tư tưởng. Ngà y nay, Khi xã há»™i đã có cái nhìn bình đẳng hÆ¡n đối vá»›i phụ nữ, phụ nữ đã biết “vùng lênâ€, nhưng hình như Ä‘a số những cuá»™c vùng lên ấy vẫn còn … rất phụ nữ (!) vẫn là những hình thức, hô hà o bên ngoà i, chưa thoát ra khá»i được “vùng phá»§ sóng†cá»§a cá»§a những định kiến đã ăn sâu táºn tiá»m thức tâm hồn từ bao Ä‘á»i. Không riêng gì phụ nữ, ngà y nay cái từ “tá»± tin†thưá»ng bị sá» sụng không đúng chá»—, có những cái chỉ là sá»± ngang bướng hoặc ảo tưởng thì lại được khoác cái áo là tá»± tin, còn những Ä‘iá»u cần tá»± tin thì lại Ä‘em trói và o cái từ “nữ tÃnhâ€.
Và i tháºp ká»· nay, trên thế giá»›i, những nhà văn nữ đã xuất hiện khá nhiá»u và đã đạt được những giải thưởng, những ká»· lục cao. Ngay bên cạnh ta, cô láng giá»ng Trung Quốc gần đây cÅ©ng đã có những cây bút nữ là m cánh đà n ông phải nghiêng mình. Ở Việt Nam, nhà văn nữ cÅ©ng đã có được má»™t chá»— đứng – dù khiêm tốn nhưng vẫn thấy rõ bóng dáng đặc sắc – trên văn đà n. So vá»›i các nghá» khác (như nhạc sÄ© chẳng hạn) thì tỉ lệ những cây bút nữ cá»§a ta khá vượt trá»™i. Thế nhưng, vá»›i số đông ngưá»i cầm bút như thế, đáng ra chúng ta có thể tạo được những tác phẩm bá» thế hÆ¡n nhiá»u. Có lẽ đã đến lúc các nhà văn nữ có khả năng cá»§a chúng ta nên nghÄ© đến việc đầu tư, chú tâm nhiá»u hÆ¡n và o tác phẩm. Tôi thấy Ä‘a số các chị em hay phát biểu trên báo chà đại khái là nói chỉ coi văn chương là chuyện phụ, là nghá» tay trái, là chuyện chẳng đặng đừng..v.v…, hình như rất Ãt chị em nói rằng chuyện đầu tư cho tác phẩm là điá»u quan trá»ng trong cuá»™c Ä‘á»i mình. Không chỉ riêng nhà văn nữ, má»™t số các nhà văn nam cÅ©ng hay phát biểu như thế. Äây là thái độ e dè thiếu bản lÄ©nh, hay nói má»™t cách bình dân hÆ¡n thì đó là sá»± “thá»§ thế†hÆ¡i thiếu quân tá», (thà rằng ta nói ta là m chÆ¡i mà nếu có ăn thiệt thì sá»± ngưỡng má»™ cá»§a má»i ngưá»i đối vá»›i ta cà ng cao, chá»› nếu ta bảo ta là m thiệt - thá»±c sá»± thì có cố công là m rất thiệt - mà rá»§i là m không có ăn thiệt thì sẽ … bị quê! Cho nên cứ phát biểu thá»§ thế như váºy cho chắc ăn!) Không yêu, không hết lòng vá»›i văn chương thì là m sao mà văn chương chẳng phụ ta?
Ngoà i việc quyết tâm vá»›i nghá», nhà văn nữ có khả năng nên có ý chà là m tác phẩm dà i hÆ¡i, công trình lá»›n. Khi cầm trên tay quyển Vạn Xuân cá»§a nữ nhà văn Pháp: Yveline Féray, tôi thấp thoáng có má»™t cảm giác như chúng ta – những nhà văn Việt Nam, con cháu cá»§a Nguyá»…n Trãi - có lá»—i! Khi nhìn những quyển Harry Potter cá»§a nữ nhà văn Scotland: Joanne Kathleen Rowling trên giá sách cá»§a các con mình, tôi thấy nể phụ nữ nước ngoà i quá đỗi! Nói thế, không phải là tôi không cảm phục các nhà văn nữ cá»§a ta. Nhìn lại gia tà i cá»§a chị Nguyá»…n Thị Minh Ngá»c, tôi phục lăn quay sức là m việc cá»§a chị. Äá»c Thảo Hảo, tôi cứ mong chỠđược Ä‘á»c tiếp Phan Thị Và ng Anh. Tôi biết trong số các chị em chúng ta còn có rất nhiá»u những cây bút có khả năng, nhưng hình như các chị, các bạn chưa hết lòng, quyết tâm vá»›i nghá», lá»›p bụi a-ma-tÆ¡ vẫn phá»§ trên những trang giấy cá»§a các nhà văn nữ.
Có lẽ má»™t trong những cái khó nhất cá»§a nhà văn nữ, đó là là sá»± loay hoay vá»›i quỹ thá»i gian. Chúng ta lúng túng, nháºp nhằng, không cương quyết giải quyết, sắp xếp cho mình má»™t quỹ thá»i gian hợp lý. Chúng ta hiểu chưa đúng mức vá» cái mà chúng ta thưá»ng vô tư, hồn nhiên, tá»± hà o gá»i là “thiên chứcâ€. Äà n ông cÅ©ng có những thiên chức tối háºu, nặng ná» không kém, nhưng các ông đâu có kêu ầm lên, đổ thừa “tại… bị…â€â€¦ đủ thứ léo nhéo như chúng ta. Thôi thì đã có “thiên chứcâ€, chúng ta hãy cố gắng bá»™c lộ… “thiên tà i†(nếu có) để vừa hoà n thà nh “thiên chức†nhưng cÅ©ng vừa phát huy hết khả năng cá»§a mình, đóng góp cho Ä‘á»i như má»i ngưá»i, để cho cái vấn đỠ“bình đẳng†vá»›i cánh đà n ông không chỉ là sá»± kêu gá»i, xin xá»â€¦ mà chÃnh chúng ta phải vứt lại chiếc dép ưu đãi và chững chạc, đà ng hoà ng bước và o cuá»™c Ä‘á»i vá»›i hà nh trang, vá»›i tà i khoản là những sản phẩm mà khả năng chúng ta có được và thâm canh được.